Waarom kozen jullie ervoor om in het gesloten seizoen te werken? 

“Het op orde brengen van de waterkering bij Steyl stond al op de planning van het Hoogwaterbeschermingsprogramma. De noodzaak hiervan bleek tijdens het hoogwater in de zomer van 2021. De dijk hield het maar net. Er geldt een strenge waterveiligheidsnorm op deze plek, want het is een dichtbebouwd gebied. Een overstroming raakt hier veel mensen. We wilden de vervanging dus niet uitstellen. De aannemer Dijkzone Alliantie had zo’n drukke planning, dat hij vroeg of het mogelijk was om tijdens het hoogwaterseizoen te werken. Ons antwoord was: alleen als jullie kunnen aantonen dat het huidige beschermingsniveau is geregeld. Ze plaatsten een tijdelijke damwandconstructie en maakten een noodplan, waarin we alle situaties dichttimmerden.”

Is dit een nieuwe manier van werken?

“Het is niet nieuw. Ik had in het Handboek Dijkenbouw uit 2018 al gelezen over werken in het gesloten seizoen. En binnen het waterschap stond het ontwikkelen van dit thema al langer op het programma. Ook kleinschalige herstelwerkzaamheden worden uitgevoerd in het hoogwaterseizoen. Hier ging het echter om het vervangen van een kering van 140 meter: een flinke klus. Het project in Steyl was het eerste project waarbij we werkten met het noodplan, maar inmiddels doen we niet meer zonder. We hebben het format doorgetrokken: het is een invuldocument dat je kunt gebruiken voor werk op verschillende plekken. We werken hier nu ook mee bij onderzoeken aan de keringen. Zoals geohydrologisch of ecologisch onderzoek.”

Hoe ziet zo’n noodplan eruit?

“Bij een stijgende afvoer en waterstand staat in het noodplan precies wat iedereen moet doen. Het beschrijft per fase én per stap de werkzaamheden en de bijbehorende maatregelen. Waar staan bijvoorbeeld welke machines, wie is er op dat moment aanwezig en welke activiteiten zijn er? De aannemer heeft in dit plan, naast het waterschap, zelf ook een actieve taak om afvoer en waterstanden in de gaten te houden. Zo staat in paragraaf 3.8: ‘…Conform bijlage 5 zullen de coupures (onderbrekingen in de waterkering, red.) worden gesloten bij een waterafvoer > 1.250 m³/s nadat al het materiaal/materieel van het werkplateau is geëvacueerd…’ Iedere fase is zo gedetailleerd beschreven.”

Wat is belangrijk bij deze manier van werken?

“Het werken met een noodplan is gebaseerd op samenwerking. Een goede samenwerking ontstaat door heel duidelijk te zijn over wat je verlangt van elkaar. En flexibiliteit is heel belangrijk. Zo leverde het hijsen en aanbrengen van de kleppen in de damwandconstructie een onveilige situatie op. Dan moeten we op korte termijn samen beoordelen of het alternatief voldoet aan waterveiligheid. Je kunt geen beoordelingsproces ingaan van meerdere weken, want de aannemer heeft een strakke planning.”

Wat waren leerpunten?

“Je moet vroegtijdig de eisen op tafel leggen: waar moeten het ontwerp en het werkproces aan voldoen? Daarin ben je zo duidelijk en volledig mogelijk. Op basis daarvan richt je de contracten in en komt er een ontwerp tot stand. Dit werkt op dezelfde manier als bij system engineering waarbij je eisen voor een ontwerp kiest uit een ‘eisenbibliotheek’. Hierbij beschrijf je niet alleen hoe het resultaat eruit moet zien, maar ook het proces. De aannemer ontwerpt op basis van die eisen zijn manier van werken.”

Raad je het werken tijdens het gesloten seizoen aan?

“Ja, maar je moet heel kritisch blijven: is het wel echt nodig? Bij Steyl hield de kering van schotbalken het bij het hoogwater in 2021 maar net. Dat was echt een risico. Heb je het bijvoorbeeld over het opwaarderen van een waterkering, dan kan de situatie heel anders uitpakken. De afweging hangt dus af van hoe groot de risico’s zijn. Ook moet je hele duidelijke eisen stellen. En het noodplan moet goed worden uitgewerkt. De marktpartij moet onze beschermingstaak snappen, daar valt niet over te onderhandelen.”