Désirée Gautier, senior beleidsmedewerker Waterveiligheid bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, kijkt terug op een intensief jaar. Ze was vanuit de directie Water en Bodem betrokken bij de totstandkoming van de bestuurlijke afspraken die moeten leiden tot een toekomstbestendig HWBP. ‘Een van de grootste veranderingen is dat we aan de voorkant strakkere afspraken willen over tijd, geld en inhoud van een project. Blijft een dijkversterkingsproject binnen die afspraken, dan is er meer ruimte en minder controle. Als een project erbuiten valt, volgt er juist meer sturing.’ Deze afspraak komt volgens Désirée voort uit het gedeelde bewustzijn dat de alliantiepartners nog meer als programma moeten functioneren.

Eén doel, verschillende invalshoeken

Als projectleider van het regieteam merkte Désirée hoe belangrijk het is om niet alleen met de Unie van Waterschappen om tafel te zitten, maar ook met de afzonderlijke waterschappen. Waar zit de pijn? En hoe kom je tot een oplossing die voor iedereen werkt? ‘Uiteindelijk zijn we richting 2050 zo sterk als onze zwakste schakel. Iedereen heeft een eigen opgave te realiseren, maar we zetten samen de stappen – op een manier die voor het geheel logisch is. Het programma moet immers vóór ons werken, niet tegen ons.’

De kracht van taal

Samen met haar collega’s leerde Désirée tijdens de totstandkoming van de bestuurlijke afspraken veel over toon en taal. ‘Halverwege kregen we signalen dat sommige documenten te directief of controlerend overkwamen. Terwijl het ons juist ging om samenwerking. Soms zit dat in één woord. Vanuit het ministerie kan de term ‘regie’ als neutraal voelen, maar bij anderen roept het weerstand op. Het was belangrijk om daarover in gesprek te gaan. Je moet elkaars taal leren spreken.’ 

Een goede afspiegeling

Er ligt nu een set bestuurlijke afspraken die het HWBP verder moet brengen. Maar hoe zorg je voor een heldere doorvertaling waar de alliantie écht mee verder kan, tot en met de mensen in het veld aan toe? Daar houdt onder andere Gerrit Modderkolk zich mee bezig. Hij is namens de Unie van Waterschappen deelprojectleider van de HWBP-herijking. Ook Gerrit noemt de sturing aan de voorkant als een belangrijk element. ‘We moeten nu met elkaar gaan bedenken hoe we die sturing concreet gaan invullen. Duidelijk is dat we zoiets nodig hebben om daarmee ook de stabiliteit van het gehele programma beter te waarborgen. Moet de ‘afspraak aan de voorkant’ een soort projectovereenkomst worden? En waar zet je dan met elkaar precies een handtekening onder? Daarnaast wil je voor zo’n overeenkomst een actueel referentiekader hebben voor de kosten van het project. Dat ervaren we met z’n allen als een behoorlijke kluif. Daarom gaan we per thema werken met opdrachtteams. Voor ons is het zaak om binnen die teams te zorgen voor een goede afspiegeling van de alliantiepartijen. Zodat het eindresultaat toepasbaar en goed uitlegbaar is, maar er ook direct bestuurlijk draagvlak is.’

Nog dichter bij de dagelijkse praktijk

Sinds Gerrits betrokkenheid bij de herijking van het HWBP maakte hij van dichtbij al een cultuurverandering mee. ‘Anderhalf jaar geleden merkte ik in de Commissie Waterveiligheid van de Unie, waarin alle waterschappen zijn vertegenwoordigd, dat zij soms wat verder afstonden van de dagelijkse praktijk. Toen we afgelopen voorjaar het concept van de herijking met elkaar doornamen, was het compleet anders. Bestuurders weten nu tot in het kleinste detail wat het HWBP betekent voor hun organisatie en omgekeerd. Daarmee voeren zij het gesprek over uitdagingen en mogelijke oplossingen ook automatisch veel gemeenschappelijker. We doen het steeds meer met z’n allen, in alle lagen van de betrokken organisaties.’

Bruggen slaan

Ook Adriaan Smeenk is lid van het kernteam, namens de programmadirectie HWBP. Als kartrekker schetst hij de uitdaging voor de komende periode, waarin soms nog abstracte afspraken concreet moeten worden. ‘We proberen natuurlijk helderheid en zekerheid in te bouwen, maar beseffen dat er in de uitvoering altijd onzekerheden zullen zijn. Uiteindelijk gaat het erom dat we als alliantie komen tot uitvoerbare, betaalbare en effectieve afspraken. Tegelijkertijd moeten we ook versimpelen, in plaats van dat we alleen maar nieuwe regels en kaders toevoegen. Dat is de brug die we moeten slaan: van de leefwereld van de bestuurder naar die van de projectmanager.’

Spanning en motivatie

Adriaan erkent dat het gedurende de verdere uitwerking van de herijking soms ook kan gaan schuren. ‘We vragen de alliantie om te veranderen en te bewegen. En hoewel we merken dat iedereen enorm gemotiveerd is om deze opgave samen aan te pakken, voelen we ook spanning. Wat betekent de herijking voor mijn waterschap of project? Dat maakt het des te belangrijker om als alliantie in verbinding te blijven met elkaar. En het is aan ons als kernteam om zorgvuldig te werk te gaan, maar ook om knopen te durven doorhakken. Tempo maken, op basis van vertrouwen en elkaars expertise. We zijn verenigd door ons doel: de dijken veilig in 2050. En dat doel gaan we samen halen.’