Waterkracht vroeg programmamanager onderzoek watersystemen Michelle Talsma en adviseur water en klimaat Rob Ruijtenberg naar drie onderwerpen binnen het thema droogte en leerde wat STOWA-onderzoek op dat gebied opleverde: het inlaten van gebiedsvreemd water, de verhouding tussen zoet- en zoutwater en het aanvullen van grondwater. ‘De ontwikkelde afwegingskaders van STOWA zijn uitgegaan van bestaande kennis en geven handvatten – ook om grip te krijgen op onbekende factoren’, vertelt Rob. 

Inlaten van gebiedsvreemd (zoet)water in natuurgebieden

‘Met dit afwegingskader kunnen beheerders bepalen of het verantwoord is om gebiedsvreemd zoetwater in een gebied met gevoelige natuurwaarden te laten.’ Rob benadrukt dat het kader meer is dan een beslisboom: ‘Zie het als een hulpmiddel om gesprekken te voeren op basis van ecologische, hydrologische én bestuurlijke factoren. De verschillende aspecten die bij inlaat spelen, worden in beeld gebracht en voor zover mogelijk gekwantificeerd. Ook is het mogelijk om scenario’s op het gebied van waterkwaliteit te maken en bijbehorende effecten te bepalen. Het geeft geen ‘ja’ of ‘nee’ als antwoord. Het leuke van deze studie was ook dat we met de resultaten en het afwegingskader de regio in zijn gegaan om ermee te oefenen. Dat heeft waardevolle input opgeleverd en geresulteerd in een tweede versie.’

Zoet-zoutdynamiek

Dit kader ondersteunt keuzes bij de tijdelijke inlaat van zout(er) water in tijden van schaarste. Maar ook het inlaten van zoeter water in een zoute omgeving. Het kader maakt onderscheid tussen effecten op landbouw, natuur en waterkwaliteit, en geeft inzicht in wanneer die effecten acceptabel zijn en of mitigatie nodig is, aldus Michelle. Het lastige is dat veel effecten nog niet zo goed bekend zijn. ‘Dus actuele monitoring en (bestuurlijke) weging van belangen blijven belangrijk.’ Beide afwegingskaders zijn ontwikkeld in opdracht van STOWA door twee consortia, onder leiding van Witteveen en Bos. 

Verantwoord aanvullen van grondwater

Zowel kleine infiltratie-initiatieven (zoals wadi’s en regenwater afkoppelen) als grootschalige initiatieven (diepinfiltratie) kunnen met dit raamwerk beoordeeld worden op impact. Het raamwerk gaat uit van een risicobenadering en wordt onderbouwd met een diepgaande analyse in een kennisrapport. De studie geeft ook een aantal scherpe aanbevelingen voor alle overheidslagen. Met name de landelijke en provinciale overheid worden gevraagd om doelwaarden vast te stellen voor onder andere zeer zorgwekkende stoffen zoals PFAS. ‘Pas als deze vastgesteld zijn, is het echt goed mogelijk om verantwoord, met oog voor kwantiteit én kwaliteit, te infiltreren en aan te vullen’, aldus Rob.