De Adaptatiepiramide helpt bij het structureren van maatregelen voor klimaatadaptatie. Hasse legt uit: “Ik heb de piramide bedacht om uit te leggen dat klimaatadaptatie vaak te smal wordt ingevuld. We gaan te snel van probleem naar oplossing zonder het gehele systeem te doorgronden.” Hasse benadrukt dat de basis van de piramide moet bestaan uit gezonde bodems en ecosystemen: “Het natuurlijke systeem is het fundament. Hoe beter dat functioneert, hoe minder je technisch hoeft in te grijpen. Daarom is de middelste laag kleiner. En daardoor is het direct reactief ingrijpen ook minder nodig. Dus is de top nog kleiner. Zo krijg je een stevig systeem voor klimaatadaptatie. In de praktijk zien we juist vaak het omgekeerde: een piramide op z’n kop met een smalle natuurlijke basis, waardoor we afhankelijk zijn van veel technisch ingrijpen. Als het dan misgaat, gaat het ook goed mis.”

Het fundament verwaarloosd 

Klimaatverandering brengt steeds grotere uitdagingen. Door het veranderlijke klimaat zitten er grenzen aan technische oplossingen. Hasse: “We zullen meer moeten leven met extremen, en dus meer met de natuur meebewegen. De afgelopen decennia hebben we dat natuurlijke fundament verwaarloosd. Door te bouwen op plekken waar het niet echt kan. Of door rivieren en beken recht te trekken. Zo zijn we steeds afhankelijker geworden van technische oplossingen. Dat maakt ons kwetsbaar.” Met de Adaptatiepiramide bepaal je in concrete termen hoe klimaatadaptief een gebied is. Hoe steviger het in elkaar zit, hoe kleiner het risico dat de piramide ‘omvalt’.

Waterschappen: aan de slag

Waterschappen kunnen direct aan de slag met de Adaptatiepiramide door het concept toe te passen in hun beleidsvorming en projecten. Het vraagt om samenwerking met diverse partijen, zoals gemeenten, provincies, terreinbeheerders en inwoners, benadrukt Hasse. “Een piramide bouw je niet in je eentje. Veel organisaties kunnen een steentje bijdragen, net als inwoners, door bijvoorbeeld hun tuinen te vergroenen. Samen bouwen we een stabiele piramide die tegen een stootje kan.”

Maatregelen in alle lagen

De piramide is te gebruiken als praktische leidraad voor het formuleren van klimaatdoelen. Hasse: “Je denkt na over de drie lagen van de piramide en formuleert dan je doelen. Wat je niet in de onderste laag kunt oplossen, kun je in de technische laag aanpakken. En wat daar nog overblijft, moet je maatschappelijk opvangen.” Als voorbeeld neemt Hasse hittestress in stedelijke gebieden. Om dit op te lossen, zijn er maatregelen denkbaar in alle lagen van de piramide. Dat begint bij het vergroenen van stedelijke omgevingen om de natuurlijke koeling te bevorderen (onderste laag), tot het bevorderen van infiltratiemogelijkheden zoals ontharden (middelste laag), tot het ontwikkelen van een hitteplan en communicatie met bewoners (bovenste laag).