Wat is jullie visie op het aangepaste belastingstelsel?

Floor: ‘We krijgen als waterschappen de ruimte om onze tarieven steeds meer te baseren op het profijtbeginsel. Dat betekent dat we op de lange termijn burgers en bedrijven veel specifieker kunnen aanslaan op hun vuillast. Het is goed om te beseffen dat dit een proces is dat zich stap voor stap zal voltrekken. De belastingbetaler zal hier volgend jaar nog niet veel van merken.’

Nanda: ‘Sommige waterschappen liepen tegen de grenzen aan van de bestuurlijke ruimte binnen hun watersysteemheffing en konden daardoor geen gelijkmatige tariefontwikkeling meer realiseren. Daar komt nu meer ruimte voor. Het is goed dat de verdeling op waarden eruit is: een hogere WOZ-waarde leidt niet tot meer inspanning vanuit het waterschap voor een bepaalde categorie. Ook gaf dat soms grote schommelingen in tarieven. Nu is er verdeling mogelijk aan de hand van gebiedskenmerken, zoals oppervlakte en inwoneraantal.’

Hoe kijken jullie terug op de totstandkoming en eerste implementatiefase van dit stelsel?

Floor: ‘Het heeft ontzettend lang geduurd voordat het uiteindelijke wetsvoorstel op tafel lag. Daarbij is er door alle waterschappen flink gepolderd, waardoor alle portefeuillehouders en belangengroeperingen zich wel gehoord hebben gevoeld. De Tweede en Eerste Kamer vonden een stelselaanpassing heel spannend, maar vanuit die hoek is het nu heel rustig. Mede daardoor vertrouw ik erop dat we dit goed met elkaar hebben geregeld en ook goed gaan uitvoeren. Ook al moesten we in het proces soms ook twee stappen terugzetten voordat we er weer één vooruit konden.’

Nanda: ‘In aanloop naar het nieuwe stelsel zijn we als waterschappen nauw betrokken geweest en hebben we regelmatig input kunnen leveren op de conceptvoorstellen en keuzes. Niet alle wensen vanuit de waterschappen zijn nu meegenomen, maar staan op een lijst voor het permanente onderhoudspoor. Er zijn inderdaad momenten geweest waarop ook in ons AB werd gezegd: ‘Als dit straks het daadwerkelijke wetsvoorstel wordt, dan weet ik niet of wij akkoord gaan.’ Dan ging het bijvoorbeeld over de belastingverdeling rondom woningen en niet-woningen. Het is goed dat het ons als waterschappen uiteindelijk samen gelukt is. Het is belangrijk om zelf de regie te houden over ons eigen belastingstelsel.’ 

Floor Wissing-Kunst

Voor welke opgaven staan jullie nog?

Floor: ‘Als waterschappen krijgen we nu de ruimte om bij de kostentoedeling rekening te houden met specifieke gebiedskenmerken en onze taakuitoefening in dat gebied. Dat is best complexe materie, want hoe ziet dat er rekenkundig dan uit? Als je aan één knop draait, gaan de andere ook meedraaien. Er zijn dan ook oneindig veel varianten mogelijk om die kostentoedeling in te richten. Te veel opties helpt de bestuurlijke besluitvorming niet, maar te weinig opties ook niet. Wij gebruiken onze klankbordgroep om dit vraagstuk aan te pakken. Daarin wordt elke fractie vertegenwoordigd door één AB-lid. Zo kunnen we onze voorstellen goed voorbereiden en toetsen.’

Nanda: ‘Wanneer je als waterschap voor een bepaalde categorie veel meer inspanningen levert, kan dat een argument zijn om de belastingdruk anders te verdelen. De wie-betaalt-wat-discussie zijn wij als AB nog druk aan het voeren. Wij hebben ervoor gekozen om niet meteen de cijfermatige uitkomsten van een aangepaste kostentoedeling te laten zien, maar eerst de redenering daarachter met elkaar te bespreken. Daarmee voorkom je dat je direct een richting gaat bepalen, puur op basis van het nieuwe tarief.’

Floor: ‘Wij staan op dit moment nog voor een grote verandering in de uitvoering. Twintig procent van onze vervuilingseenheden komt van separate lozers. Dit zijn grote bedrijven, onder andere in de voedingsmiddelenindustrie. In het aangepaste belastingstelsel zijn we verplicht om een privaatrechtelijke overeenkomst met hen te sluiten. Daarin moeten we bijvoorbeeld ook btw gaan rekenen. Er moet in de uitvoering nog veel gebeuren om dat voor 31 december 2025 te hebben ingericht.’

Floor Wissing-Kunst

Waterschap: Rijn en IJssel
Partij: VVD
Heemraad sinds: Februari 2022

Nanda van Zoelen

Hoogheemraadschap: De Stichtse Rijnlanden
Partij: PvdA
Hoogheemraad sinds: Oktober 2022

Wat heeft jullie verrast?

Nanda: ‘Ons waterschap blijkt qua gebiedskenmerken niet veel af te wijken van andere waterschappen. Daardoor is onze keuzeruimte beperkter dan vooraf gedacht, terwijl de verwachtingen best hoog lagen.’

Floor: ‘De kostprijs voor separate lozers hangt straks af van de leeftijd, omvang en onderhoudsstaat van de rwzi waarop zij lozen. We hebben ons onvoldoende gerealiseerd hoe groot die verschillen zijn. Daardoor kan een separate lozer straks dus een totaal andere rekening krijgen dan zijn buurman, voor een vergelijkbare lozing. Dat is niet echt uitlegbaar.’

Nanda van Zoelen

Wat staat er nog op jullie wensenlijstje?

Nanda: ‘Het zou mooi zijn als we in de toekomst afvalwater dat waardevolle grondstoffen bevat minder kunnen belasten. We zijn bezig de waardevolle grondstoffen uit het zuiveringsproces steeds meer te hergebruiken. Ook kunnen we onderzoeken hoe we goed gedrag nog beter kunnen belonen, zodat de samenleving meer gaat bijdragen bijvoorbeeld aan waterkwaliteit. Daarnaast kan de (groot)vervuiler nog beter belast worden. Oftewel: de vervuiler betaalt.’ 

Floor: ‘Ik vind ‘de vervuiler betaalt’ voor nu nog een stap te ver. Er wordt geopperd om dit te baseren op de waterafname van de belastingbetaler, maar dat zegt naar mijn mening niets over iemands vuillast. Daarnaast hebben veel investeringen van waterschappen betrekking op consumenten, zoals het verwijderen van medicijnresten. Is het dan logisch om daar de grote afnemers voor te laten betalen? Er ligt nu een belastingstelsel waar alle 21 waterschappen achter staan. Maar daardoor zijn we ook dichter bij het vorige stelsel gebleven dan sommige waterschappen zouden willen. We kunnen hiermee vooruit, maar hebben ook een aantal moeilijke vragen voor ons uitgeschoven.’