In de coalitie werken Natuurmonumenten, Stichting Het Limburgs Landschap, Natuur en Milieufederatie Limburg, ARK Rewilding Nederland en het Wereld Natuurfonds samen om de natuurlijke sponswerking van het landschap rondom de Geul te versterken. Door water langer vast te houden, wordt het gebied gespaard voor verdere verdroging en verbetert de biodiversiteit. Ook helpt het om grote problemen bij zware regenval te beperken. 

Overstromingen

Dat dat nodig is, bleek in juli 2021, toen zware regen voor grote problemen zorgde. ‘De overstromingen van 2021 zijn hier een open wond’, vertelt Marjon Heutmekers, projectleider van Natuurkracht. ‘Er zijn inwoners die sindsdien in paniek raken als het begint te regenen. Het was verwoestend.’ Het waren niet de eerste overstromingen in het Limburgse heuvellandschap. En het zullen ook niet de laatste zijn, nu het klimaat verandert. De wateroverlast in Spanje in oktober 2024 is er slechts één verwoestend voorbeeld van.

40% minder overlast

Samen met inwoners en ondernemers uit het gebied, werkt Natuurkracht aan een andere inrichting van het Geuldal om het gebied klaar te maken voor een toekomst met meer droogte én regen. André Hassink is programmamanager van Natuurkracht vanuit Natuurmonumenten. ‘Aanpassingen in de inrichting en het gebruik van de grond in dit gebied zorgen ervoor dat het landschap uiteindelijk meer regenwater kan opnemen, opslaan en langzaam afgeven’, vertelt hij. ‘Als we het hele stroomgebied van de Geul natuurlijker inrichten, zorgt dat voor veertig procent minder overlast bij zware buien.’ 

Bouwen aan een community

‘Om mensen mee te krijgen, maken we het makkelijk en leuk om mee te doen’, vervolgt André. ‘Ons verhaal is zo ‘Jip en Janneke’ mogelijk, om de brug te slaan van wetenschappelijke kennis naar de inwoners. We organiseren, samen met IVN Limburg, veel activiteiten om mensen samen te brengen. Van drainagebuizen verwijderen, opruimacties en hagen planten tot excursies, spreekuren en fotografieworkshops. Daardoor krijg je enthousiasme in een gebied: een soort sneeuwbaleffect van mensen.’ 

Marjon knikt: ‘We bouwen aan een community die heel aantrekkelijk is: mensen willen er graag bij horen. Inmiddels hebben we tweeduizend vrijwilligers. Al die mensen vertellen het ook weer door, zettenanderen aan het denken. Dat werkt heel goed.’

Bestuurlijke samenwerking

Natuurkracht gaat uit van samenwerking. Tussen burgers onderling, maar ook tussen overheden, boeren en natuurorganisaties. En dat werkt aanstekelijk. Marjon: ‘Afgelopen jaar hebben we met alle gemeenten in het stroomgebied een partnerschap afgesloten. Dat laat zien dat ze het belangrijk vinden, dat ze inzien dat de natuur onze bondgenoot is en dat ze willen helpen. Wij helpen op onze beurt de gemeenten om bewuster te worden van de situatie en van wat ze kunnen doen. En we verbinden ze met elkaar, zodat ze van elkaar kunnen leren. Zo is het voor gemeenten eenvoudiger om aan te sluiten bij hun inwoners.’

Natuurinclusief erf

Veel van de grond rondom de Geul is eigendom van boeren. Wendy Bindels van natuurboerderij De Hofkamer is een van de boeren in de omgeving die de samenwerking met Natuurkracht aanging. ‘Ik heb de boerderij overgenomen van mijn ouders en wil het graag op een natuurinclusieve manier voortzetten’, vertelt ze. ‘We zitten hier halverwege de heuvel, met onder ons het dorp Wahlwiller. Om meer water op ons erf op te vangen, hebben we schuren en beton weggehaald. Zo maken weplaats voor groen. We hebben een grote wadi aangelegd en sinds dit najaar hebben we ook een brede infiltratiestrook halverwege de heuvel. Dat was een advies van Natuurkracht. Zo’n vlakke infiltratiestrook zorgt ervoor dat het water bij een zware bui afgeremd wordt en de grond inzakt.’ Dat de maatregelen die Wendy genomen heeft werken, blijkt tijdens zware regenbuien. ‘Vanaf ons erf loopt er dan bijna niets naar beneden, de weg richting het dorp op.’

Samenwerken met het waterschap

Dit voorbeeld laat zien dat waterveiligheid hier verder gaat dan het gebied rondom de rivier. Marjon: ‘Onze aandacht gaat naar het hele gebied. Wij kijken juist ook naar water op de heuvels en plateaus. Daardoor verschilt onze werkwijze van Waterschap Limburg, dat hun plannen vooral richt op de knelpunten. Maar we horen ook van het waterschap dat zij met interesse naar ons kijken. Onze werkwijze is anders, maar uiteindelijk staan we voor dezelfde doelen: waterveiligheid, biodiversiteit en een mooi landschap. Ik ben blij dat dat het waterschap dat ziet en de hand reikt. Het laat zien dat Natuurkracht wordt erkend in het zuiden.’ 

Naast elkaar staan

André hoopt dat de werkwijze van Natuurkracht op meer plekken in Nederland aanslaat. Hij heeft nog een laatste advies voor de waterschappen: ‘Laten we ervan uitgaan dat mensen het beste willen voor hun eigen omgeving. Stimuleer ze niet alleen vanuit wetgeving of regels, maar door naast elkaar te staan en het gesprek aan te gaan. Elkaar proberen te versterken. Dan kunnen we tot hele grote dingen komen.’